دیشب شبکه‌ی سه یک فیلم علمی‌تخیلی در مورد مریخ نشان می‌داد . در این فیلم سیاره‌ی مربوطه را مارس خطاب می‌کردند. مثلا: چه انتظاری داری اینجا مارسه!

آها یادم نبود برره داشت زبان فارسی را خراب می کرد.

پی نوشت:

من یک کمی کوتاه نوشتم و در نتیجه به نظر حرفم نامفهوم شده است.به طور خلاصه به روند انتخاب طبیعی در زبان معتقدم. با  این فرض که زبان چیزی است که متعلق به همه است٬ کسی حق محدود کردن استفاده از کلمه‌ای را ندارد. فرهنگستان هم حداکثر می تواند توصیه بکند و اگر توصیه اش خوب بود کلمه‌اش جا می افتد. همان طور که هر کس دیگری می‌تواند این کار را بکند. در ضمن تمام جاهای رسمی می‌توانند قاعده‌ی خود را داشته باشند و خارج از آن چارچوب٬ نوشته از دیگری قبول نکنند.

منظورم از انتخاب طبیعی این است که بین کلمه‌های معادل ضعیفتر در بلند مدت بازنده خواهد بود. مثل طیاره که بازی را به هواپیما باخت یا کامپیوتر که هنوز به رایانه نباخته و بعید هم می‌دانم که ببازد. در نتیجه فکر می‌کنم بهتر است هرکس کلمه‌ای که صحیحتر به نظرش می‌رسد را استفاده کند یا حتی بسازد، به مرور زمان انتخاب طبیعی کار خودش را انجام خواهد داد. هر کلمه جدید یک جهش است و در صورت مطلوب بودن دوام می‌آورد.

در مورد بهرام٬ مریخ و مارس فکر می کنم مریخ مدتها پیش برنده شده است، هرچند که شاهدی برایش ندارم اما ضمنا این نافی استفاده از دو کلمه دیگر نیست، چرا که شاید با تغییر شرایط برنده بازی عوض شود. شخصا در صورت همه‌گیری بهرام٬ این کلمه را بیشتر می‌پسندم.

در مورد اصل نوشته‌ام بیشتر اشاره به سیاست یک بام و دو هوای رسانه‌ی ملی داشتم. به خصوص که احتیاط در عدم به‌کارگیری کلمات کمتر آشنا در رسانه‌ی ملی را ضروری می‌دانم چرا که عموم باید از مطلب سر در بیاورند، نه خواص. همچنین یقین دارم که مترجم متن نمی‌دانسته که مارس معادلی مانند بهرام یا مریخ دارد.

برای این نوشته پیغامی گذاشته شده و دوستی مریخ را همانقدر غیر فارسی دانسته که مارس را. من نمی دانم تعریف کلمه‌ی فارسی چیست ولی یقین دارم هر نوع محدود کردنی باعث اخلال در روند انتخاب طبیعی و لاجرم ضعف زبان می شود. کما این که منتقدین معتقدند که از قرن هفت و هشت زبانمان درجا زده است و بسیاری از مشکلات (مثلا عقب ماندگی علمی) را به آن نسبت می‌دهند. ساده ترین آزمونی که برای فارسی بودن یک واژه می‌شناسم قابل فهم بودن آن برای عامه است، که فکر می کنم برخلاف مریخ و بهرام٬ مارس از این آزمون سربلند بیرون نمی آید.